معنای امرتات (Ameretat)
این واژه در زبان اوستایی به معنای بی‌مرگی و جاودانگی است. «اَ» پسوندی برای منفی کردن کلمه، «مر» به معنی «مردن» و «تات» به معنی رسایی و سالمی است. پس نباید به اشتباه ین جشن را مردادگان نامید. زیرا مرداد به معنی مرگ و نیستی‌است حال آنکه این جشن دقیقا در تضاد با مرگ و نشان جاودانگی زیست است. در فرهنگ زرتشتی این نام به یکی از امشاسپندان اطلاق می‌شود و به معنی زندگی و رویش و سبزی است. امرتات یک صفت مخصوص زنان است و از اینجا می‌توان مطمئن بود که امشاسپند بی مرگی یک الهه بوده است. در اوستا امرتات مظهر نامیرایی خداوند و در این دنیا مراقبت و محافت کردن از گياهان و رستنی ها بر عهده اوست.
امشاسپندان چه کسانی بوده‌اند؟
برای درک بهتر آیین و جشنهای ایرانیان باستان و زرتشتیان نیاز است که بدانیم امشاسپند به چه معناست و امشاسپندان چه شخصیت‌هایی بوده‌اند. واژه امشاسپند به معنی جاودانان پاک یا مقدسان نامیراست که از دو جز اَمِشَه به معنی جاودانی و بی‌مرگ و سپنته به معنی پاک، مقدس و فزونی بخش تشکیل شده‌است. در آیین زرتشت هفت امشاسپند وجود دارند که وظیفه آنها تببین صحیح صفات اهورا مزداست. امشاسپندان را همان فرشتگان یا الهه ها می دانند. از این هفت تن، چهار امشاسپند مرد و سه امشاسپند دیگر زن هستند. در کتاب «دیدی نو از دینی کهن» نوشته دکتر فرهنگ مهر امشاسپندان یا پایه های دین زرتشت اینگونه نام برده شده اند:
- اندیشهٔ نیک و خرد (وهومن یا بهمن)
- راستی، داد و قانون (اشاوهیشتا یا اردیبهشت)،
- نیروی پسندیده اهورایی (خشترا یا شهریور)،
- مهر و مدارایی افزاینده (سپنتا آرمیتی یا سپندارمزد)
چرا امرتات را جشن می‌گرفتند؟
مرداد ماه فصل برداشت محصول و میوه های خوشمزه و محصولات تابستانی است و از دیگر زیبایی‌های ماه مرداد پر آب بودن رودخانه‌ها شکفتن گل‌های زیبا و رنگارنگ؛ با این حال در گذشته همواره بیم خشکسالی و قحطی همراه مردم بوده است. در کتاب آثارالباقیه ابوریحان بیرونی آمده است که: «… مرداد ماه که روز هفتم آن مرداد روز است و آن روز را به انگیزه پیش آمدن دو نام با هم، جشن می‌گرفتند. معنای امرداد آن است که مرگ و نیستی نداشته باشد. امرداد فرشته‌ای است که به نگهداری جهان و آراستن غذاها و داروها که اصل آن از نباتات است و بر کنار کردن گرسنگی و زیان و بیماری‌ها است، کارگزاری یافته است…»
جشن امرتات
جشن امرتات
در آیین زرتشت همواره توجه به طبیعت از اولویت ها بوده است. ایرانیان باستان در هر ماه روز مخصوصی برای ستایش خدا و شکرگزاری نعماتش دارند. پدران ما هم در اين روز به باغ ها و مزارع سر سبز ودلنشين می رفتند و شکر نعمت می کردند و سپس در کنار هم اين جشن را با خوشحالی در هوای صاف و گرم تابستان در دل طبيعت برگزار می کردند.
لازم به ذکر است که تمامی جشنهای ایرانیان باستان درکنار جنبه دینی و حتی افسانه‌ای خود هدفی مهم را دنبال می‌کردند و آن تشویق به داشتن خلق و خوی نیکو و نشان دادن راه درست به پیروان بوده است. در مقاله دکتر کیخسرو ایرانی راجع به جشن امردادگان گفته شده این جشن نه فقط شادمانی سرسبزی و زیبایی ظاهری طبیعت بلکه یادآور جاودانگی صفات نیکو است. اگر قرار به زندگی ابدی در بهشت باشد در بهشت تنها بر آنان که در زندگی خود صفات نیکو داشته‌اند و یکدیگر را نیازرده‌اند باز خواهد شد.